„Chłopcy pozostaną chłopcami”
„Była pijana”
„Kobiety mówią: „nie”, gdy myślą: „tak”
Kultura gwałtu jest wszechobecna. Istnieje w sposobie myślenia, mówienia i poruszania się po świecie. Choć konteksty mogą różnić się, kultura gwałtu jest zawsze zakorzeniona w patriarchalnych przekonaniach, władzy i sprawowaniu kontroli.
Co to jest kultura gwałtu? – To środowisko społeczne, które przyzwala znormalizować i usprawiedliwić przemoc seksualną. Przymoc, która napędzana jest utrzymującymi się nierównościami płciowymi i postawami wobec płci i seksualności. Nadanie nazwy jest pierwszym krokiem do jej demontażu.
Każdego dnia mamy okazję badać nasze zachowania i przekonania pod kątem uprzedzeń, które pozwalają na trwać kulturze gwałtów. Począwszy od naszego podejścia do tożsamości płciowej po politykę, którą wspieramy w naszych społecznościach. Wszystkie i wszyscy możemy podjąć działania przeciwko kulturze gwałtu.
Oto 16 sposobów, w jaki możesz to robić osobiście:
1. TWÓRZ KULTURĘ ENTUZJASTYCZNEJ ZGODY
Stwarzanie warunków dobrowolnej zgody jest każdorazowo obowiązkowe. Zamiast słuchać „nie”, upewnij się, że jest aktywne „tak” od wszystkich zaangażowanych. Przyjmij jako normę entuzjastyczną zgodę do swojego życia. Rozmawiaj na ten temat z twoim otoczeniem.
2. WYPOWIEDZ SIĘ PRZECIWKO PIERWOTNYM PRZYCZYNOM
Kultura gwałtu może być kontynuowana, gdy godzimy się z ideą męskości, w której to co jest przemocą i dominacją jest postrzegane jako „silne” i „męskie”, zaś kobiety i dziewczęta są mniej cenione.
U podstaw tej idei leży też obwinianie ofiar. Postawa sugerująca, że ofiara, a nie sprawca, ponosi odpowiedzialność za napaść.
Podczas omawiania przypadków przemocy seksualnej nieistotne są: trzeźwość, ubranie i seksualność ofiary. Przeciwstaw się idei, że mężczyźni i chłopcy mogą okazywać władzę poprzez przemoc; kwestionuj pojmowanie seksu jako przywileju, uprawnienia.
3. REDEFINIUJ POJĘCIE MĘSKOŚCI
Przyjrzyj się krytycznie, co oznacza dla ciebie męskość i jak ją urzeczywistniasz. Autorefleksja, rozmowy w społecznościach i ekspresja artystyczna to tylko niektóre z narzędzi dostępnych dla mężczyzn i chłopców, kobiet i dziewcząt – do badania i redefiniowania męskości zgodnie z zasadami feministycznymi.
4. PRZESTAŃ OBWINIAĆ OFIARY
Język jest głęboko osadzony w kulturze i możemy zapomninać, że słowa czy frazy, których używamy każdego dnia, kształtują naszą świadomość i rzeczywistość.
Przekonania o gwałtach są zakorzenione w naszym języku: „Była ubrana jak dziwka. Prosiła o to”. Niczym w niektórych popularnych tekstach piosenek typu: „Wiem, że tego chcesz”.
Normalizuje się ten proces poprzez uprzedmiotawienie kobiet i dawanie temu nazw w popkulturze i mediach.
Masz moc wyboru, tj. zaniechania języka, liryk i tekstów, które obwiniają ofiary. Uprzedmiatawiają kobiety i usprawiedliwiają molestowanie seksualne. To, co kobieta ma na sobie, co i ile wypiła, oraz gdzie była w określonym czasie, nie jest zaproszeniem do gwałtu.
5. OKAZUJ ZERO TOLERANCJI
Ustal zasady zerowej tolerancji dla molestowania seksualnego i przemocy w miejscach, w których żyjesz, pracujesz i spędzasz wolny czas. Szczególnie liderzy i liderki muszą wyraźnie okazywać własne zobowiązanie do przestrzegania polityki zerowej tolerancji i że polityka taka musi być praktykowana każdego dnia.
Na początek, zastanów się, co możesz zrobić, aby przeciwstawić się molestowaniom w miejscach pracy.
6. POSZERZ SWOJE ZROZUMIENIE KULTURY GWAŁTU
Kultura gwałtu na przestrzeni wieków przybiera wiele form w różnych kontekstach. Ważne jest, aby uznać, że kultura gwałtów wykracza poza wąskie pojęcie mężczyzny napadającego na kobietę spacerującą samotnie w nocy.
Kultura gwałtu obejmuje szereg szkodliwych praktyk, które pozbawiają kobiety i dziewczęta ich autonomii oraz praw, poprzez na przykład zawieranie małżeństw z dziećmi, lub okaleczanie żeńskich narządów płciowych. Poznaj czynniki leżące u podstaw kultury gwałtu i towarzyszące temu mity.
Chociaż nikt nie może nie zgodzić się z tym, że gwałt jest niewłaściwy, to poprzez słowa, działania i bezczynność, przemoc seksualna i molestowanie seksualne są normalizowane i trywializowane. Co orowadzi nas w dół śliskiego zbocza kultury gwałtu.
7. MIEJ PRZEKROJOWE PODEJŚCIE
Kultura gwałtu dotyczy nas wszystkich, niezależnie od płci, tożsamości seksualnej, statusu ekonomicznego, rasy, religii czy wieku. Wykorzenienie go oznacza porzucenie restrykcyjnych definicji płci i seksualności, które ograniczają prawo osoby do definiowania i wyrażania siebie.
Niektóre cechy, takie jak orientacja seksualna, stan niepełnosprawności, czy pochodzenie etniczne, oraz niektóre czynniki kontekstowe, zwiększają narażenie na przemoc. Osoby LGBTQI mogą być przedmiotem „gwałtu korygującego”, w którym sprawca zamierza zmusić ofiarę do przestrzegania stereotypów płciowych i gender. Podczas kryzysu humanitarnego, powszechną dyskryminację kobiet i dziewcząt często pogarsza dodatkowo przemoc seksualną.
Zdarzają się i takie przypadki, jakiego doświadczyła Gulzada Serzhan. Jest ona aktywną członkinią Feminita, kazachstańskiej inicjatywy feministycznej. Broni praw osób LGBTQIA. Podczas swojej pracy jako menadżerka IT i podróży służbowych, była seksualnie nękana przez kolegę z pracy. Gdy powiedziała mu, że jest lesbijką, jego prześladowania nasilliły się. „Uważał, że może mnie „naprawić ”- powiedziała Serzhan – „Twierdził, że potrzebuję silnego mężczyzny… W Kazachstanie społeczeństwo akceptuje i ceni mężczyzn, którzy są brutalni. Uznaje się za naturalne, jeśli mężczyźni składają kobietom seksualne propozycje”.
Matcha Phorn-in, która pracuje nad zabezpieczaniem wyjątkowych potrzeb osobom LGBTQIA w sytuacjach kryzysowych, wyjaśnia: „Jeśli jesteś niewidzialny w życiu codziennym, to twoje potrzeby tym bardziej nie zostaną uwzględnione, a tym bardziej zaspokojone, w sytuacji kryzysowej”.
8. ZAPOZNAJ SIĘ Z HISTORIĄ GWAŁTU
Gwałt był używany jako broń wojenna i narzędzie ucisku w historii ludzkości. Został wykorzystany do degradacji pozycji kobiet i kobiecych społeczności, a także do czystek etnicznych i ludobójstwa.
Nie ma skrótowych informacji na ten temat. Możesz zacząć od zapoznania się ze stosowaniem przemocy seksualnej podczas dawnych i niedawnych konfliktów, jak na przykład w Demokratycznej Republice Konga, podczas wojny domowej w Gwatemali lub konflikcie w Kosowie.
9. INWESTUJ W KOBIETY
Przekaż darowizny na rzecz organizacji, które dbają o wzmacnianie pozycji kobiet, wzmacnianie słyszalności kobiet, wspierają osoby, które przeżyły, oraz promują akceptację wszystkich tożsamości płciowych i seksualnych.
10. POSŁUCHAJ OCALAŁYCH
W erze #MeToo, #TimesUp, #NiUnaMenos, #BalanceTonPorc i innych ruchów online – osoby, które przeżyły przemoc, wypowiadają się częściej, niż kiedykolwiek wcześniej.
Słuchaj ich doświadczeń, czytaj historie osób, które przeżyły oraz aktywistów na całym świecie. Śledź polskie i zagraniczne portale informacyjne w mediach społecznościowych dotyczące tej tematyki, np. #Popieramy Konwencję o przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet, #CentrumPrawKobiet, #NiebieskaLinia, #DziewuchyDziewuchom, #GenderToNieIdeologia, #GenerationEquality i wiele innych.
Nie mów: „Dlaczego nie odeszła?”
Powiedz: „Słyszymy cię. Widzimy Cię. Wierzymy ci.”
11. NIE ŚMIEJ SIĘ Z GWAŁTU
Gwałt nigdy nie jest zabawną puentą. Żarty z gwałtu legitymizują przemoc seksualną. Utrudnia to ofiarom zabranie głosu w przypadku naruszenia ich zgody. Humor normalizujący i uzasadniający przemoc seksualną jest niedopuszczalny. Powiedz to.
12. ZAANGAŻUJ SIĘ
Kultura gwałtu jest podtrzymywana przez nieistnienie, lub braki egzekwowania przepisów dotyczących przemocy wobec kobiet, oraz dyskryminujących przepisów dotyczących nienaruszalności i własności cielesnej, małżeństwa, rozwodów i opieki nad dziećmi.
Sprawdź globalną bazę danych na temat przemocy wobec kobiet, aby zobaczyć, co robi twój kraj, aby chronić kobiety i dziewczęta. Współpracuj z przedstawicielkami i przedstawicielami, aby zapewnić wdrożenie przepisów promujących równość płci.
13. POŁÓŻ KRES BEZKARNOŚCI
Aby zakończyć kulturę gwałtu, sprawcy muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności. Ścigając przypadki przemocy seksualnej, uznajemy te czyny za przestępstwa i wysyłamy silny sygnał o zerowej tolerancji.
Gdziekolwiek widzisz zaniechania i uchylanie konsekwencji prawnych dla sprawców, walcz o sprawiedliwość i odpowiedzialność.
14. BĄDŹ AKTYWNYM OBSERWATOREM/OBSERWATORKĄ
Jedna trzecia kobiet na całym świecie doświadcza przemocy. Przemoc wobec kobiet jest szokująco powszechna i możemy stać się świadkami bezsensownych, lub agresywnych zachowań. Interwencja aktywnego obserwatora sygnalizuje sprawcy, że jego zachowanie jest niedopuszczalne. Może pomóc komuś w zachowaniu własnego bezpieczeństwa.
Najpierw oceń sytuację i ustal, jaki rodzaj pomocy, jeśli w ogóle, mógłby być odpowiedni. Być może jesteś w stanie wesprzeć osobę będącą celem molestowania seksualnego, pytając po prostu jak ona się czuje, lub czy potrzebuje pomocy; lub dokumentując incydent, rozpraszając uwagę w celu zmiany sytuacji, albo też składając krótkie i jasne oświadczenie bezpośrednio do sprawcy, na przykład: „Nie czuję się dobrze z tym, co robisz”.
Dowiaduj się, czy możesz wziąć udział w szkoleniu interwencyjnym dla aktywnych obserwatorów prowadzonym przez twoją uczelnię, gminę lub lokalną organizację pozarządową. Podmioty te powinny brać na siebie obowiązek prowadzenia tego typu szkoleń.
15. EDUKUJ NASTĘPNE POKOLENIE
W naszych rękach jest inspirowanie przyszłych feministek na świecie. Rzuć wyzwanie stereotypom związanym z płcią i ideałom przemocy, z którymi dzieci spotykają się w mediach, na ulicach i w szkole. Poinformuj swoje dzieci, że twoja rodzina jest dla nich bezpieczną przestrzenią do wyrażania siebie takimi, jakimi są. Potwierdź ich wybory i nauczaj znaczenia zgody i porozumienia w młodym wieku.
Poszukujesz inspiracji? Zapoznaj się z listą feministycznych książek
(w internecie można znaleźć wiele takich list; może na początek np. „10 feministycznych książek, które powinno przeczytać każde dziecko”
https://kultura.onet.pl/ksiazki/10-feministycznych-ksiazek-ktore-powinno-przeczytac-kazde-dziecko/bpjqq3p#slajd-10)
16. ROZPOCZNIJ ROZMOWĘ – LUB DOŁĄCZ DO NIEJ
Porozmawiaj z rodziną i przyjaciółmi o tym, jak możecie współpracować, aby położyć kres kulturze gwałtu w swoich społecznościach.
Niezależnie od tego, czy to prowadząc klub konwersacji, redefiniujący pojęcia męskości; czy to zbierając fundusze na rzecz organizacji praw kobiet; czy też dołączając do protestów przeciwko decyzjom i polityce potwierdzającej gwałt – wszystko to jednoczyłoby nas przeciwko kulturze gwałtu.
Źródło: https://medium.com/@UN_Women/16-ways-you-can-stand-against-rape-culture-88bf12638f12
Marzenna Furmaniuk-Donajski/Donajska
